Arbeidsmarktonderzoek datacenters: forse groei, maar ook flinke knelpunten

De afgelopen jaren is de Nederlandse datacentermarkt hard gegroeid. Deze groei zet zich in de komende jaren ook stevig door. De datacenter-sector, die niet echt bekend staat als een arbeidsintensieve sector, wordt daardoor een steeds belangrijkere arbeidsmarkt. Datacenters nemen zelf steeds meer personeel aan, maar zorgen ook voor veel banen bij toeleveranciers die datacenters bouwen, inrichten en allerlei andere diensten en producten leveren. Maar er zijn ook de nodige knelpunten bij het realiseren van deze groei. ­Als we het aan de datacenters vragen, zeggen ze dat het vinden van voldoende gekwalificeerd technisch personeel daarbij hun grootste uitdaging is.

De Dutch Data Center Association – in samenwerking met Interxion en Workrate – vond het daarom tijd voor een uitgebreid onderzoek en heeft Pb7 Research als onderzoekspartner daarbij betrokken. In het onderzoek heeft Pb7 in kaart gebracht hoe groot deze arbeidsmarkt is, hoe die is opgebouwd en waar de knelpunten zitten. Als onderdeel van het onderzoek is een online survey uitgevoerd onder de leden van de DDA en datacenterbeslissers uit de database van DatacenterWorks en CloudWorks.

De arbeidsmarkt in cijfers

Nederlandse datacenters bieden werk aan ongeveer 4.700 medewerkers. De meeste daarvan zijn actief binnen single tenant datacenters. Wetende dat de multi-tenant en single tenant segmenten in Nederland ongeveer even groot zijn als we kijken naar de oppervlakte van de datavloer, dan wordt duidelijk dat multi-tenant datacenters gemiddeld genomen veel efficiënter opereren. Voor de komende vijf jaar verwachten datacenters dat de hoeveelheid eigen medewerkers met 29% toeneemt, oftewel met 5% per jaar. Multi-tenant datacenters groeien beduidend sneller dan het gemiddelde. Over vijf jaar zijn er naar ­verwachting 59% meer medewerkers. Als we net iets dieper ingaan op de single tenant datacenters, zien we een zeer sterke groei bij de hyperscale datacenters, terwijl bedrijfsdatacenters verwachten dat ze over vijf jaar zeker 20% minder personeel in dienst zullen hebben.

Naast eigen medewerkers maken datacenters ook gebruik van inhuur. Op dit moment gaat het om ongeveer 900 ingehuurde krachten. Beveiliging is een functie die datacenters veelal uitbesteden, maar ook onderhoud wordt voor een aanzienlijk deel uitbesteed. De inhuur groeit sneller dan dat datacenters denken eigen mensen in dienst te kunnen nemen. Het laatste heeft wel de voorkeur, maar is steeds moeilijker om te realiseren.

Verder hebben we gekeken naar het aantal vrouwen. Het aandeel ­vrouwen binnen datacenters is zeer beperkt. Binnen de niet-technische rollen zien we dat iets meer dan een op de vijf vrouw is. Binnen de technische rollen hebben we het over niet meer dan een half procent.

Tabel 2: Indirecte en geïnduceerde banen

Indirecte werkgelegenheid

Er zijn ook talloze toeleveranciers die profiteren van de activiteiten van datacenters. Vooral in de bouw- en installatiesector worden veel banen gecreëerd. Om te bepalen hoe groot de impact van datacenters op de (verdere) Nederlandse arbeidsmarkt is, maken we gebruik van een economische impactanalyse. De methodologie is terug te vinden in het onderzoeksrapport.

We hebben uitgerekend dat er iets meer dan 50% aan indirecte banen zijn. Dat is relatief hoog, doordat we rekening hebben gehouden met de sterke bouwactiviteiten die nu en in de komende jaren plaatsvinden om vooral hyperscale datacenters uit te breiden en neer te zetten. Naast een indirect effect kijkt een economische impact-analyse ook naar een ‘geïnduceerd’ effect. Dat is de impact van de uitgaven van medewerkers op de lokale economie en werkgelegenheid. Ook dat effect kan weer vertaald worden in werkgelegenheid. Na doorrekening van alle variabelen, schatten we dat er in Nederland in totaal bijna 12,5 duizend banen door datacenters worden gecreëerd. Dat groeit door naar meer dan 16 duizend in 2024.

Beveiliging

De fysieke beveiliging is een van de meest arbeidsintensieve werkgebieden binnen een datacenter. Hoewel het een cruciale rol vervult, zien de meeste datacenters dit niet als hun core business en besteden ze het uit. De beveiliging heeft als primaire taak om te voorkomen dat onbevoegden zich toegang verschaffen tot ruimten waar ze niet horen te zijn. Dat betekent in de praktijk dat ze juist vooral bezig zijn met het toelaten van mensen, nadat ze hebben geverifieerd wie de persoon is en welke rechten deze heeft. Omdat een datacenter een aangename zakelijke omgeving dient te zijn, zal de beveiliger zich dus vooral als een gastheer moeten gedragen.

De meeste datacenters erkennen dat en dat zien we ook terug in de eisen die datacenters stellen. De meestgenoemde eisen die datac­enters aan beveiligers stellen, zijn klantgerichtheid en goede sociale vaardigheden. Interessant is dat van de beveiliger ook goede digitale vaardigheden worden verlangd. De beveiliger dient immers in een systeem nauwkeurig elke beweging vast te leggen. Ook worden vereiste checks steeds vaker met behulp van bijvoorbeeld een tablet vastgelegd, zodat ze realtime in het systeem worden vastgelegd. Duidelijk is ook dat politie-achtige eigenschappen veel minder worden gevraagd.

Operations

De uitvoerende organisatie, oftewel operations, vormt het hart van het datacenter. In het hart van het datacenter vinden we engineers die facilitaire systemen implementeren, beheren en onderhouden. Daarnaast zien we IT-medewerkers die de systemen van het datacenter zelf beheren en we zien IT-medewerkers die uitvoerend werk voor klanten doen, zoals het swappen van defecte onderdelen. Om het geheel aan projecten te organiseren, is ook een groep projectmanagers actief.

Met de snelle groei van datacenterbedrijven, en daarmee het opschalen van organisaties, ligt het in de lijn der verwachting dat er meer specialistische functies ontstaan. Inderdaad zegt 42% dat engineers zich in de komende jaren verder zullen gaan specialiseren. Maar er is ook een behoorlijk grote groep die juist meer generalisten in dienst gaan nemen. Een overweging die daarbij wordt genoemd, is dat de variatie engineers meer afwisseling en meer verantwoordelijkheid geeft, waardoor het werk aantrekkelijker voor ze wordt.

Hoewel datacenters dus lang niet altijd hun engineers zich meer willen laten specialiseren, zien we wel dat de eisen die aan engineers worden gesteld veranderen. Op het moment geven datacenters aan dat ze meestal mbo 3, 4 en/of hbo vragen aan startende engineers. Opvallend is dat single tenant datacenters vaker hbo vragen, terwijl de meeste multi-tenant datacenters het zwaartepunt op het mbo leggen. De opleidingseisen die worden gesteld, zijn over de gehele linie wel aan het veranderen. Datacenters gaan steeds vaker op zoek naar hbo’ers. Dat heeft te maken met de toenemende complexiteit van de projecten ­binnen datacenters.

De toenemende behoefte aan vaardigheden op hbo-niveau stelt datacenters voor een uitdaging. Niet alleen kan het moeilijker zijn om vacatures in te vullen, maar het heeft ook impact op het carrièrepad van de huidige mbo-medewerkers. Het wordt voor hen moeilijker om door te groeien naar een managersfunctie of een projectmanagementrol. Voor datacenters die hiermee te maken hebben, is het van groot belang dat ze (opnieuw) nadenken over de loopbaanpaden van mbo-opgeleide engineers, deze bespreken met hun medewerkers en een ontwikkelingsplan met ze ontwikkelen.

Vacatures

Zowel single tenant datacenters als multi-tenant datacenters hebben moeite om alle vacatures ingevuld te krijgen. Het grootste knelpunt zit hem bij de technische medewerkers. De grote uitdaging voor het vinden van facilitaire engineers voor het datacenter is de aansluiting met het onderwijs. Er is geen opleiding die engineers voorbereid op het werken binnen een datacenter. Engineers die de sector binnenkomen hebben een algemene achtergrond in de electrotechniek of IT. Een belangrijk deel van de opleiding moet dus in het datacenter zelf plaatsvinden. Een ander probleem is dat engineers die wel ervaring hebben met datacenters met steeds meer salariseisen komen aanzetten.

Analyse

Datacenters staan voor een behoorlijke uitdaging om voldoende technisch personeel te vinden en te binden. Om de knelpunten op te lossen, is het logisch om eerst naar het onderwijs te kijken. Er zijn verschillende initiatieven die met het onderwijs kunnen worden ondernomen. Datacenters kunnen samen met mbo-instellingen cursussen samenstellen en geven die aansluiten op de praktijk in het datacenter. Ook kunnen actiever stageprogramma’s worden opgezet. Datacenters doen er ­verder goed aan om zich aan te sluiten bij bredere initiatieven om ­scholieren te interesseren voor technische studies.

Het is ook duidelijk dat er binnen de datacenters zelf verbeterpunten zijn. Nu de omvang en complexiteit van datacenters toenemen, ontstaan meer mogelijkheden om (technische) medewerkers een beter carrièreperspectief te bieden. Tegelijkertijd gaan datacenters vaker naar hbo’ers op zoek om managementfuncties in te vullen, waardoor mbo’ers juist minder perspectief ervaren. Om dit in goede banen te leiden, ­zullen datacenters moeten investeren in duidelijke loopbaanpaden, inclusief bijbehorende individuele ontwikkelingsplannen.

Diversiteit is een nog nauwelijks aangeraakt thema. Het aantal vrouwelijke medewerkers is zeer beperkt, zelfs in vergelijking met veel andere technische sectoren en ook in vergelijking met de beperkte uitstroom uit het onderwijs. De initiatieven om meisjes voor techniek te interes­seren door sommige voorlopers verdienen brede navolging.

De uitdaging om voldoende personeel te vinden, zal niet alleen via het onderwijs en HR moeten lopen. Steeds meer taken in het datacenter kunnen geautomatiseerd worden of met behulp van technologie slimmer worden uitgevoerd. Dat heeft voordelen voor zowel het datacenter als de medewerker: het datacenter hoeft minder nieuwe medewerkers te vinden om groei te faciliteren; en medewerkers krijgen meer verantwoordelijkheid en de kans zich te ontwikkelen.

Peter Vermeulen is directeur van Pb7 Research