De corona crisis hangt al lange tijd als een donkere wolk boven ons hoofd. Maar het lijkt erop dat er licht is aan het einde van de tunnel. Over de hele wereld is men inmiddels begonnen met vaccineren, zo ook in Nederland. Het coronavaccin zorgt weer voor nieuwe vragen in de werkgevers-werknemers sfeer. Onder andere of een werkgever mag vragen en registeren of een werknemer het coronavaccin heeft gehad. In deze blog leggen we uit wat de AVG hierover zegt en wat de mogelijkheden zijn voor organisaties.
Visie Autoriteit Persoonsgegevens
Op 21 december 2020 verscheen een artikel in de Volkskrant waarin de visie van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) omtrent het vragen en registreren of een werknemer een coronavaccin heeft gehad naar voren kwam. De AP is glashelder in haar standpunt. Een werknemer hoeft een werkgever niet te vertellen of hij of zij een coronavaccin heeft gehad. Een werkgever mag er niet eens naar vragen. Net zoals het ook verboden is om te vragen of een werknemer zwanger is.
De AP geeft hiermee een duidelijk statement. De AP had namelijk ook naar voren kunnen brengen dat het enkel vragen, zonder dat er sprake is van registratie, niet valt onder de AVG. En dus ook niet onder het toezicht van de AP. Dit pad heeft de AP bewandeld bij sneltesten en het aflezen van de temperatuur van werknemers. In dat kader heeft de AP gezegd dat de AVG niet van toepassing is als organisaties alleen aflezen én:
- de uitslag niet wordt opgenomen in een bestand;
- er geen geautomatiseerde verwerking plaatsvindt (zoals bepaalde elektronische analyseapparatuur, bijvoorbeeld een warmtecamera);
- er geen geautomatiseerde gevolgen zijn (zoals geautomatiseerde poortjes die al dan niet opengaan).
Overigens kan er in dat geval, zonder toepassing van de AVG, alsnog een te verregaande inbreuk worden gemaakt op het grondrecht privacy. Een handeling is dus niet per definitie toegestaan als het niet onder de AVG valt.
Praktisch gezien kan je überhaupt de vraag stellen wat organisaties ermee opschieten als vragen wél mag, maar registeren niet. Om beleid te kunnen voeren lijkt registratie immers onontbeerlijk. Er zijn functies denkbaar dat registratie en beleid wellicht gewenst is. Denk aan werknemers in ziekenhuizen die in aanraking komen met longpatiënten.
Vaccinatiestatus is een bijzonder persoonsgegeven
Of een werknemer is gevaccineerd, zegt iets over gezondheid. Dit kwalificeert daarom als bijzonder persoonsgegeven zoals bedoeld in artikel 9 AVG. Bijzondere persoonsgegevens mag je niet zomaar verwerken. In principe is het verwerken van bijzondere persoonsgegevens zelfs verboden. Dit zie je bijvoorbeeld ook bij het uitvoeren van alcohol-, drugs of geneesmiddelentesten op de werkvloer, waar zich een soortgelijke horde voor het verwerken van persoonsgegevens opwerpt. Er zijn uitzonderingen op het verbod op verwerking van bijzondere persoonsgegevens. Organisaties mogen vragen en registeren of een werknemer gevaccineerd is indien er een uitzondering van toepassing is.
Toestemming is geen optie
Toestemming (artikel 9 lid sub a AVG) is de bekendste uitzondering. Hier kan echter géén gebruik van worden gemaakt. Wil toestemming namelijk rechtsgeldig zijn, dan moet deze vrij en zonder druk worden verkregen. In de praktijk kan een werknemer door de gezagsrelatie al snel onder druk van de werkgever komen te staan, waardoor de toestemming niet vrij is.
Algemeen belang of volksgezondheid: wetgever aan zet
Het vragen en registeren van de vaccinatiestatus is verder niet verboden als dat noodzakelijk is voor een zwaarwegend algemeen belang of de volksgezondheid, waarbij rekening gehouden wordt met de rechten, vrijheden en fundamentele (privacy)belangen van de werknemer. Dit moet bij wet geregeld zijn. Er is dus een wet nodig om dit mogelijk te maken. Denk aan een wet waarin de bevoegdheid aan werkgevers wordt gegeven om de vaccinatiestatus te verwerken. Een dergelijke wet is er (nog) niet. De wetgever is dus aan zet. Totdat een dergelijke wet er is, mogen organisaties de vaccinatiestatus niet verwerken. In een wet kan de wetgever specifieke branches aanwijzen en voorwaarden scheppen ten aanzien van het verwerken van de vaccinatiestatus door werkgevers.
Naast de vraag of een werkgever de vaccinatiestatus mag vragen en registeren kunnen er komende tijd andere vragen (gaan) spelen. Onder andere wat de mogelijkheden van (zorg)organisaties zijn om vaccinaties verplicht te stellen voor werknemers ten aanzien van het uitvoeren van bepaalde werkzaamheden. Maar denk ook aan het vragen, registeren en/of verplicht stellen van vaccinaties voor cliënten/patiënten. Binnenkort zullen wij publiceren hoe om te gaan met uiteenlopende vragen over het coronavaccin die kunnen spelen bij (zorg)organisaties.
